မန္မာလူမ်ိဳးပထမဦးဆုံးဆရာဝန္ (မြန္အမ်ိဳးသားေဒါက္တာေရွာလူး)

ျမန္မာလူမ်ိဳးပထမဦးဆုံးဆရာဝန္ (မြန္အမ်ိဳးသားေဒါက္တာေရွာလူး)
ဒုတိယ-ဝါဆုိ လဆန္း ၉၊ ၁၃၇၂။ ဇူလုိင္ ၂၀၊၂၀၁၀။
ျမန္မာနိုင္ငံသားမ်ားထဲတြင္ ပထမဆံုး အေနာက္တိုင္းေဆးပညာရွင္ဆရာဝန္ျဖစ္သူမွာ မြန္အမ်ိဳးသား ေဒါက္တာေရွာလူးျဖစ္ပါသည္။ ေဒါက္တာေရွာလူးကို(၁၈၃၉)ခုႏွစ္ နိုင္ေရႊသက္၊ မိဖြားလွတို႔က ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ တြင္ဖြားျမင္ခဲ႔သည္။ မိခင္မွာမြန္ဘုရင္ဗညားဒလ၏ ညီေတာ္ျမဝတီၿမိဳ႕စား(ဗရဲ႕ပတိုင္း)၏ ျမစ္ေတာ္စပ္သူ ျဖစ္ပါသည္။ မိဘမ်ားမွာ ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယာန္ ဘာသာဝင္မ်ားျဖစ္ၿပီး မင္းေရွာလူးကိုလည္း ဆရာယုဒသန္က ၁၈၅ဝ ျပည္႕ႏွစ္တြင္ ႏွစ္ျခင္းခံေပးခဲ႔သည္။ မင္းေရွာလူးသည္ ငယ္စဥ္ကပင္ ပညာဗဟုသုတ လိုလားသူျဖစ္သျဖင္႔ ၁၇ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကာလကတၱားသို႔ စြန္႔စားသြားေရာက္ခဲ႔သည္။ ထိုစဥ္ကေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွာ ၿဗိတိသွ် လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္ေနၿပီျဖစ္သျဖင္႔ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွ အိႏၵိယႏိုင္ငံဆိပ္ကမ္းမ်ားသို႔ သေဘၤာျဖင္႔ တိုက္ရိုက္သြားလာႏိုင္ၾကသည္။

မင္းေရွာလူးကာလကတၱား၌ ပညာဆည္းပူးေနစဥ္အတြင္း ၁၈၅၇ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယစစ္ဗာရီမ်ား၏ ေတာ္လွန္မႈျဖစ္ပြားလာရာ ပညာတစ္ပိုင္းတစ္စ ျဖစ္ခဲ႔ရသည္။ သေဘၤာဆိပ္တြင္ေယာင္လည္လည္ ျဖစ္ေနစဥ္ အေမရိကန္သို႔ သြားမည္႔သေဘၤာတစ္စင္း ဆိပ္ကမ္းသို႔ဆိုက္ေရာက္လာသည္။ မင္းေရွာလူးက သေဘၤာထက္ တက္ေရာက္ေလ႔လာသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ျမန္မာႏိုင္ငံ သံုးဆယ္ၿမိဳ႕တြင္သာသနာျပဳလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ေနသူ ဆရာမႀကီးမစၥမာရီယာအင္ေဂါကိုေတြ႔ခဲ႔ရသည္။ ဆရာမႀကီးမွာအားလပ္ရက္တြင္အေမရိကန္သို႔ ေခတၱျပန္ျခင္း ျဖစ္ရာ မင္းေရွာလူးကေတြ႔ဆံုၿပီး အက်ဳိးအေၾကာင္းေျပာျပခဲ႔သည္။ ပညာလိုလားသူ မင္းေရွာလူးအေၾကာင္းကို ဆရာမႀကီးက သေဘၤာကပၸတိန္အားတစ္ဆင္႔ေျပာျပေပးသည္။ လမ္းစရိတ္မရိွသူ မင္းေရွာလူးမွာ သေဘၤာေပၚရိွ စားေသာက္ခန္းတြင္ စားပြဲထိုးလုပ္ကိုင္ရင္း လိုက္ပါခြင္႔ ရရိွခဲ႔သည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႔အေရာက္တြင္ ဆရာမႀကီးကနယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွ ကုန္သည္တစ္ဦးႏွင္႔ လူဝီစဘတ္ တကၠသိုလ္မွပါေမာကၡတစ္ဦးအားဆက္သြယ္ေပးသည္။ ၁၈၅၉ခုႏွစ္တြင္ မင္းေရွာလူး လူဝီစဘတ္တကၠသိုလ္သို႔ ဝင္ခြင္႔ရသြားသည္။ ထိုသို႔ျဖင္႔ ပါေမာကၡတစ္ဦး၏အိမ္တြင္ တစ္နာရီဆယ္ဆင္႔ျဖင္႔ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရင္း ေက်ာင္း တက္သည္။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္မ်ားတြင္ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားသို႔သြားေရာက္ကာ ျမန္မာ႔ဓေလ႔ႏွင္႔ ျမန္မာလူမ်ဳိး မ်ားအေၾကာင္း ေဟာေျပာျခင္းျဖင္႔ ဝင္ေငြရွာသည္။

ေမာင္ေရွာလူးကတကၠသိုလ္မွဘြဲ႕ရေသာ္လည္း ပညာကိုဆက္လက္ဆည္းပူးလိုေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ေဆးေကာလိပ္တြင္ ေဆးပညာကိုဆက္လက္ဆည္းပူးျပန္သည္။ သံုးႏွစ္အၾကာ (၁၈၆၇) ခုႏွစ္တြင္ ေဆးပညာ MA ဘြဲ႕ကိုရရွိခဲ႔သည္။

ေမာင္ေရွာလူးမွာ ငယ္စဥ္ကပင္ေဆးပညာရွင္ျဖစ္ခ်င္စိတ္ျပင္းျပခဲ႔သည္။ သူတို႔၏မိသားစုမွာ ဆရာယုဒသန္ႏွင္႔ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္တစ္ရပ္ထဲအတူေနခဲ႔ဖူး၏။ ဆရာယုဒသန္ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ နာမက်န္း ျဖစ္ေသာအခါ ကုသေပးမည္႔ေဆးပညာရွင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ်မရွိေသာေၾကာင္႔ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ ကုသရန္ သေဘၤာျဖင္႔တင္ေဆာင္ေပးၾကရာ လမ္းခရီးတြင္ကြယ္လြန္သြားခဲ႔သည္။ မိမိအားႏွစ္ျခင္းခံေပးခဲ႔ေသာ ဆရာယုဒသန္၏ အျဖစ္ေၾကာင္႔ပင္ ေမာင္ေရွာလူးမွာ ေဆးပညာရွင္တစ္ဦးျဖစ္ရန္ ဆႏၵရွိခဲ႔သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူးေဆးပညာဘြဲ႕ရၿပီးေနာက္သတင္းၾကားသိရသူအေမရိကန္သမၼတႀကီးအင္ဒရူးဂ်ြန္ဆင္ကသူ႔အားေခၚယူေတြ႔ဆံုခဲ႔သည္။ အေမရိကန္သို႔ လာေရာက္သည္႔ ပထမဆံုးျမန္မာပညာေတာ္သင္ ေက်ာင္းသားကို ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာေတြ႔ဆံုခဲ႔သည္။ ေဒါက္တာေရွာလူးက ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္ေတာ႔မည္႔ အေၾကာင္းေျပာျပရာ သမၼတႀကီးက ျမန္မာဘုရင္ မင္းတုန္းမင္းထံ ေထာက္ခံစာတစ္ေစာင္ ေရးေပးလိုက္သည္။ ယင္းစာတြင္ ဘုရင္မင္းျမတ္အေနျဖင္႔ ေဒါက္တာေရွာလူးအားထိုက္သင္႔သေလာက္ ခ်ီးျမွင္႔ေစာင္႔ေရွာက္ လိမ္႔မည္ဟု ေမွ်ာ္လင္႔ေၾကာင္းပါရွိသည္။ မင္းတုန္းမင္းသည္ ေဒါက္တာေရွာလူးအားေကာင္းစြာ လက္ခံေတြ႔ဆံုခဲ႔ၿပီး ေျမာက္ဥယ်ာဥ္ေတာ္အတြင္းရွိ အေဆာင္ေတာ္တြင္ ေနထိုင္ေစၿပီး ပြဲေတာ္အုပ္ေန႔စဥ္ ပို႔ေပးခဲ႔သည္ဆို၏။

ေဒါက္တာေရွာလူးသည္ ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္တြင္ ရက္သတၱပတ္ သံုးပတ္ၾကာေနထိုင္ခဲ႔ၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္သို႔ျပန္ဆင္းလာခဲ႔သည္။ ထို႔ေနာက္ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ျပန္ကာ ကိုယ္ပိုင္ေက်ာင္းေဆာက္ကာ ေက်ာင္းသား (၃ဝ)ခန္႔ကိုစာသင္ေပးသည္။ ေျခာက္လအၾကာတြင္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ေအဘီအမ္ေက်ာင္း၌ ေက်ာင္းဆရာ လုပ္ျပန္သည္။ ေက်ာင္းဆရာဘဝျဖင္႔ဆယ္ႏွစ္ခန္႔ၾကာခဲ႔သည္။ ယင္းေနာက္ ေက်းဇူးရွင္ျဖစ္ေသာ သံုးဆယ္ၿမိဳ႕မွ ဆရာမႀကီး၏ေက်ာင္းတြင္ သံုးႏွစ္မွ် ေက်ာင္းဆရာလုပ္ၿပီး ေက်းဇူးဆပ္သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူးသည္ ေက်ာင္းဆရာလုပ္ေနရေသာ္လည္း ေဆးကုသေရး၌သာ ဝါသနာထံုသည္။ သို႔ေသာ္ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ေဆးကုသေရးတြင္သူ႔အားေနရာမေပးလိုၾကေပ။ ျမန္မာလူမ်ဳိးဆရာဝန္ဟူ၍ အသိအမွတ္ျပဳလိုဟန္မရိွသျဖင္႔ ေဆးဘက္တြင္အႀကိမ္ႀကိမ္ ေလွ်ာက္ထားေသာ္လည္း မရရိွခဲ႔ေပ။ ပညာေရးဘက္တြင္သာ အမႈထမ္းရန္ရာထူးႀကီးမ်ားေပးသည္။ ရန္ကုန္၌ေက်ာင္းဆရာလုပ္ေနစဥ္ ၿဗိတိသွ် စစ္ဗိုလ္တစ္ဦး၏သမီး မစၥလူရီပရဲရားႏွင္႔ အိမ္ေထာင္က်ကာ သားငါးဦး၊ သမီးႏွစ္ဦးထြန္းကားခဲ႔သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူးသည္ ေက်ာင္းဆရာအျဖင္႔ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္လိုစိတ္ မရွိေတာ႔ေသာေၾကာင္႔ ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ျပန္ကာ အေမရိကန္သာသနာျပဳ ဆရာဝန္မႀကီး ေဒါက္တာအယ္လင္းမစ္ခ်ယ္ထံတြင္ အကူ ဆရာဝန္ဝင္လုပ္၏။ ၁ဝႏွစ္ခန္႔ အကူဆရာဝန္လုပ္ခဲ႔ၿပီးေနာက္ ေဒါက္တာေရွာလူး ကိုယ္ပိုင္ေဆးခန္း ဖြင္႔သည္။ တစ္ဖက္မွလည္း ေမာ္လၿမိဳင္အစိုးရေက်ာင္းႏွင္႔ ေနာ္မန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔မ်ားတြင္ပါဝင္ကူညီ ေဆာင္ရြက္ ေပးသည္။ ထိုစဥ္အတြင္းဇနီးသည္ မစၥပရဲရား ကြယ္လြန္၍ ေဒၚေရႊႏွင္႔ ဒုတိယအိမ္ေထာင္ျပဳခဲ႔သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူးသည္ အသက္၇၄ႏွစ္ အရြယ္အထိလ်င္ျမန္ ျဖတ္လတ္စြာ ေဆးဝါးကုသ ေပးေနဆဲျဖစ္သည္။ ညအခ်ိန္မေတာ္ ဆရာဝန္ပင္႔လွ်င္လည္း မဆိုင္းမတြလိုက္လံကုသေပးတတ္သည္။ သူကပညာကို ႀကိဳးစားသင္ယူခဲ႔သည္႔နည္းတူ အလုပ္ကိုလည္းႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္တတ္၏။ ေန႔စဥ္ နံနက္ေလးနာရီ အိပ္ယာမွထကာ ေရမိုးခ်ိဳး၊အဝတ္အစားလဲကာ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ေလ႔ရွိသည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ ကမ္းနားလမ္းရိွ သူ၏ေနအိမ္ေအာက္ထပ္တြင္ ကြပ္ပ်စ္ေလးခင္းကာ တစ္ဦးထဲအိပ္စက္ေလ႔ ရိွသည္။

တစ္ေန႔နံနက္တြင္ ဇနီး၊သားသမီးမ်ားအားလိုက္လံႏိႈးကာ ေအာက္ထပ္သို႔ဆင္းလာၾကရန္ မွာၾကား သည္။ ထို႔ေနာက္သူကဦးစြာဆင္းသြားၿပီး ကြပ္ပ်စ္ထက္၌လဲေလ်ာင္းေနလိုက္သည္။ မိသားစုက ေဒါက္တာေရွာလူး၏ ထူးျခားေသာအျပဳအမူေၾကာင္႔ ေအာက္ထပ္သို႔ဆင္းလာၾကရာ ကြပ္ပ်စ္ထက္၌ ကြယ္လြန္သြားၿပီျဖစ္ေသာ ေဒါက္တာေရွာလူးကို ေတြ႔ၾကရသည္ဟူ၏။ ေဒါက္တာေရွာလူးမွာ သူလက္ထပ္စဥ္က ဝတ္ဆင္ခဲ႔ေသာ အေနာက္တိုင္းဝတ္စံုကို ဆင္ျမန္းထားေၾကာင္း ထူးျခားစြာေတြ႔ၾကရသည္။

(၁၉၂၉)ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ(၁ဝ)တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ႔ေသာေဒါက္တာေရွာလူး၏ ဈာပနမွာ စည္ကားလွသည္။ ခရစ္ယာန္ဘုန္းႀကီးမ်ားသာမက ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားပါ တက္ေရာက္ခဲ႔ၾကေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားကဆိုသည္။ ေဒါက္တာေရွာလူးကို ဂူသြင္းသၿဂိဳလ္ခဲ႔ၾကၿပီး အုတ္ဂူထက္တြင္ In Sacred Memory of Dr.Shaw Loo Die 10-10-1929˜ Age 91 years "All the way Saviour Leads me" ဟုေရးထိုးထားေပးၾကပါသည္။

ေဒါက္တာေရွာလူး၏ ပထမအိမ္ေထာင္မွသမီးမ်ားမွာ ဥေရာပတိုက္သားမ်ားႏွင္႔သာ အိမ္ေထာင္က်ခဲ႔ ၾကၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ကြယ္လြန္ခဲ႔ၾကသည္။ ဒုတိယဇနီး ေဒၚေရႊမွာ ထားဝယ္သူျဖစ္ၿပီး သမီးႀကီးေဒၚတင္တင္ (အင္မလီးေရွာလူး- ေမာ္တလိန္းေက်ာင္း ဆရာမ)၊ သား ေသာမတ္ေရွာ (မီးရထားဆရာဝန္)ႏွင္႔ သမီးငယ္ အဲလစ္ဇဘတ္ေရွာလူး (စိန္႔မတ္သရူးေက်ာင္းဆရာမႀကီး)တို႔ကိုဖြားျမင္ခဲ႔ပါသည္။ ေဒါက္တာေရွာလူး၏သမီးႀကီး ေဒၚတင္တင္မွ ေမြးဖြားသူ ေဒၚေမစီမွာ အဖိုးျဖစ္သူ ေဒါက္တာေရွာလူးအေၾကာင္းကို ေကာင္းစြာေျပာျပႏိုင္ၿပီး အသက္၈၂ႏွစ္အရြယ္အထိ က်န္းမာေရးေကာင္းမြန္ေနပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။၂ဝဝ၈ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာ(၂၄)ရက္ထုတ္Weekly Elevenဂ်ာနယ္မွ ဆရာတင္နိုင္တိုး၏ ေဆာင္းပါးမွ ထပ္ဆင့္ေဖၚျပပါသည္။
ဒုတိယ-ဝါဆုိ လဆန္း ၉၊ ၁၃၇၂။ ဇူလုိင္ ၂၀၊၂၀၁၀။